To dobra okazja do przedstawienia pomników poświęconych pamięci Generała. Niestety, w całej Polsce są tylko trzy. Pierwszy powstał w 1998 roku w Łodzi, w parku jego imienia na łódzkim Widzewie. Park utworzono w 1954 według projektu Kazimierza Chrabelskiego, pomiędzy dwoma, powstałymi od 1936 stokowskimi osiedlami („na górce” – ul. Halna, Turnie, Wichrowa i „na dołku” – ul. Skalna, Zbocze, Górska, Szczytowa.

Na początku park nazwano imieniem Janka Krasickiego. W związku z procesem dekomunizacji nazw miejskich, rozpoczętym od 1990 przez Radę Miejską Łodzi, nazwę tę anulowano uchwałą z dnia 16 stycznia 1991. Przez ponad trzy lata park nie posiadał żadnej nazwy, aż 27 maja 1994 Rada Miasta nazwała go imieniem Generała Mariusza Zaruskiego. Uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi nr LXXIX/1414/10 z dnia 10 lutego 2010 r. przylegającej do parku bezimiennej ulicy (łączącej ulice Giewont i Jana Dębowskiego) nadano nazwę gen. Mariusza Zaruskiego.

Drugi pomnik Generała jest usytuowany na skwerku pomiędzy nabrzeżem basenu Żeglarskiego im. Generała Mariusza Zaruskiego a siedzibą i hangarem – Yacht Klubu Polski. Na granitowym cokole popiersie twórcy polskiego żeglarstwa morskiego trzymającego koło sterowe. Na cokole napis: „Generał Mariusz Zaruski”.

Pomnik powstał z inicjatywy grupy weteranów żeglarstwa, członków Yacht Klubu Polski i wychowanków generała, m.in. Tadeusza Gerwela, Gabriela Grocha, Franciszka Lederera, Alfreda Przybój-Jareckiego, Adama Smereki. Odsłonięciem pomnika uczczono 60-lecie YKP, którego gen. Zaruski był współzałożycielem i pierwszym komandorem. Uroczystość odbyta się 3 czerwca 1984 roku. W tej samej Gdyni znajduje się również Basen Żeglarski imienia Mariusza Zaruskiego, o czym przypomina jedna z niewielu ocalałych tabliczek usytuowana na falochronie portu. Od kilku lat w oficjalnych dokumentach port jachtowy nosi nazwę Gdynia Marina.

I wreszczie trzecie upamiętnienie postaci Zaruskiego. Puckie upamiętnienie wykonano na zlecenie tamtejszego Urzędu Miasta. Pomnik powstał w pracowni gdańskiego rzeźbiarza Stanisława Szwechowicza i został ustawiony przy wejściu na niewielkie molo. To jedno z niewielu upamiętnień słynnego żeglarza, taternika, pisarza i organizatora rejsów.

Warto jeszcze przypomnieć Basen Żeglarski imienia Mariusza Zaruskiego. Tak przez całe lata nazywano port jachtowy w Gdyni, ale po jego kapitalnym remoncie na początku wieku oficjalna nazwa tego miejsca brzmi Gdynia Marina. Na falochronie południowym ocalała jednak pamiątkowa oryginalna tablica.

foto: Marek Słodownik (prawa zastrzeżone)