40 lat temu, 28 marca 1983 roku, w wieku 84 lat zmarł w Gdyni Mieczysław Pluciński, konstruktor jachtowy, autor projektu słynnej P-7 oraz wielu innych kajaków z żaglem, jachtów i łodzi motorowych.
Urodził się w 1899 roku, a po zdobyciu wykształcenia w warszawskiej szkole Wawelberga i Rotwanda zatrudnił się jako inżynier w Państwowych Zakładach Lotniczych. W latach 30-tych powstały jego pierwsze konstrukcje – były nimi kajaki z żaglem oraz łódź żaglowa przeznaczona do budowy amatorskiej.
Podczas wojny Pluciński pracował jako fotograf, ale tworzył także kolejne projekty jachtów, także kabinowych. Po wojnie projektant przeniósł się do Gdyni pracując w Gdyńskiej Stoczni Rybackiej. W 1959 roku założył, wspólnie ze Zbigniewem Milewskim, Biuro Projektowe Szkutnik, które opracowało projekty jachtów morskich, między innymi „Ametysta”, którego zbudowano ponad 100 egzemplarzy i Topaza. Najbardziej znane powojenne konstrukcje to Baśka i Myszka. Mieczysław Pluciński ponad 25 lat pracował także jako instruktor szkutnictwa w Młodzieżowym Domu Kultury w Gdyni, gdzie zbudowano wiele jego konstrukcji. Zmarł w Gdyni w 1983 roku.
Zaprojektował samodzielnie prawie 100 łodzi, kajaków, motorówek i jachtów żaglowych, kolejnych 30 powstało we współpracy z innymi projektantami. W roku 1934 opublikowano plany kajaka P-7 z prawem do bezpłatnego wykorzystania, co spowodowało prawdziwą eksplozję zainteresowania tym projektem.
Jachty i kajaki żaglowe projektu Mieczysława Plucińskiego wyróżniały się lekkością i elegancją. Podstawowym materiałem była sklejka, co czyniło konstrukcje Plucińskiego łatwe w budowie i powszechne. Różne szacunki podają, że łącznie wszystkich konstrukcji Plucińskiego powstało ponad 500 jednak jest to trudne do zweryfikowania.
Pluciński był bardzo wszechstronnym konstruktorem, zaprojektował zarówno kajaki wiosłowe jak też żaglowe, które w tych czasach stały się namiastką jachtów żaglowych. Były one budowane ze sklejki na szkielecie drewnianym
P-1
Konstrukcje Plucińskiego nosiły kolejne numery, pierwszym był P-1, niewielki kajak z żaglem o konstrukcji typu skipjak, dwukrotnie łamanej. W warunkach amatorskiej budowy trudno było uzyskać precyzję na styku poszycia, dlatego też w kolejnych projektach konstruktor zrezygnował z tego rozwiązania na rzecz poszycia skośnodennego. Kajak powstał w początkach lat 30-tych (prawdopodobnie w 1931 roku), nie zachowały się jednak żadne precyzyjne rysunki, stąd też nie są znane wymiary jednostki.
P-2
Zbudowany został w 1932 roku. Okrągłodenny kadłub klejony z obłogów, stosunkowo szeroki, o grubości 6 mm. Wyposażony w stały ster i miecze holenderskie. W części rufowej zamontowano grodzie, dzięki czemu powstał wodoszczelny bagażnik dostępny od strony pokładu. Taklowany jako slup
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,31 m
szerokość całkowita 0,82 m
masa całkowita bd
wyporność bd
zanurzenie 010/ 0,60 cm
powierzchnia żagli bd
materiał konstrukcyjny sklejka, drewno
liczba załogi 2 osoby
P-V
Wielkość jachtu nawiązywała do klasy „V” Antoniego Aleksandrowicza. „Piątka” Plucińskiego nie spełniała wymogów klasowych, ponieważ budowana była ze sklejki i miała kadłub skośnodenny. Niewielki jacht zaprojektowany w 1931 lub 1932 roku. Zaletą najważniejsza była prostota budowy, co pozwalało na szybkie upowszechnienie klasy. Kadłub był bardzo wąski, zakończony pawężą. Budowana była w dwóch wersjach, jako turystyczna i sportowa, o cieńszym poszyciu, niższych burtach, mniejszym kokpicie i nieco lżejsza od pierwowzoru. Ożaglowana była jako ket, żagiel miał 5 metrów kwadratowych powierzchni. W wersji sportowej grot był pełnolistwowy, a maszt stabilizowany olinowaniem stałym. Wersja turystyczna pozbawiona była olinowania stałego, ale armatorzy często je dodawali.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 4,00 m
szerokość całkowita 1,10 m
masa całkowita 40 kg / wersja sportowa 32 kg
wyporność 120 kg
zanurzenie 010/ 0,60 cm
powierzchnia żagli 5 m kw
materiał konstrukcyjny sklejka, drewno
liczba załogi 2 osoby
Po
Jacht ten powstał jako tańsza wersja Olimpijki. Na łamach „Sportu Wodnego” Mieczysław Pluciński tak charakteryzował swój projekt: „Łódź ta, typu „Po” wykonana została w tym celu, aby kluby, czy poszczególni żeglarze mogli się trenować na taniej łodzi olimpijskiej i dopiero po wyszkoleniu siadli na drogie Olimpijki. Chodzi o to, aby oszczędzić drogiego sprzętu, gdyż łódź najwięcej niszczy się przy nauce.” (:Sport Wodny”, 1936). Łódź swą konstruktor nazwał Olimpijką dyktową, jacht wykonany z dykty według wzoru monotypu olimpijskiego. Wymiary, powierzchnia żagla i wyporność były takie same jak w monotypie niemieckim, od oryginału różniła ją waga, była lżejsza, sposobem budowy oraz oczywiście materiałem kadłuba. Zamiast kosztownego mahoniu zastosowano tanią, ale nietrwałą dyktę.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,00 m
długość KLW 4,6 m
szerokość całkowita 1,56 m
wyporność 310 kg
zanurzenie 016/ 0,90 cm
powierzchnia żagli 10 m kw
materiał konstrukcyjny sklejka, drewno
liczba załogi 2 osoby
P-6
Kajak wiosłowo-żaglowy zaprojektowany w II połowie lat 30. Kadłub skośnodenny o wysokiej burcie, co wskazywało na turystyczny charakter jednostki. Charakterystyczny dla tego modelu był wzniesiony dziób i rozchylone burty, co utrudniało nieco wiosłowanie, ale wpływało dodatnio przy użyciu żagli. Jednostka miała zewnętrzną stępkę poprawiającą stateczność kursową. Projekt modyfikowany przez konstruktora, w kolejnych wariantach „Szóstka” wyposażona była w skrzynkę mieczową w miejsce mieczy holenderskich, rozwijano także ożaglowanie wyposażając kajak w dwa maszty. Istniały wersje turystyczne oraz sportowe, a samą konstrukcję Pluciński ulepszał aż do lat 60.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,00 m
szerokość całkowita 0,90 m
masa całkowita bd
wyporność 120 kg
zanurzenie 0,8
powierzchnia żagli 5,3 m kw
materiał konstrukcyjny sklejka, drewno
liczba załogi 2 osoby
P-7 i P-7 BIS
Najpopularniejsza przedwojenna konstrukcja Mieczysława Plucińskiego dzięki upowszechnieniu planów i rezygnacji konstruktora z tantiem. Plany opublikowano w wersji książkowej w 1933 roku, co przyczyniło się do spektakularnej popularności tego jachtu. Prosta budowa powodowała, że dziesiątki tych jednostek powstało zarówno w warsztatach szkutniczych jak też siłami armatorów prywatnych. Łączył w sobie cechy jachtu żaglowego i łodzi wiosłowej (hamburki). Do wybuchu wojny zbudowano, według szacunków samego Plucińskiego, około 400 egzemplarzy jachtu.
Wersja P-7 BIS to jednostka o innych wymiarach, ale nawiązująca do charakteru starszej siostry. Była szersza i wyższa od „Siódemki”, miała także mniejszą długość. Bardziej zwrotna, o podwyższonych burtach, lepiej spisywała się jako jednostka turystyczna. Nowatorska była także konstrukcja miecza przesuwno-uchylnego, chroniona patentem.
Podstawowe dane techniczne P-7 i P-7 BIS:
długość całkowita 5,00 m 4,00 m
szerokość całkowita 1,03 m 1,36 m
masa całkowita bd bd
wyporność 180 kg 200 kg
zanurzenie 012/ 0,60 cm 0,11/0,85 m
powierzchnia żagli 7,5 m2 8,1 m2
materiał konstrukcyjny sklejka, drewno
liczba załogi 2 osoby 2 osoby
P-9
Kajak wykonano z cienkie, zaledwie 3-milimetrowej sklejki, możliwe było także wykonanie go ze sklejki lotniczej 1,5 mm. Niski smukły kadłub pozwalał na wykorzystanie jednostki tylko na spokojnych wodach. Wyposażono go w lugrowy żagiel o w 3-metrowej powierzchni. Kajak ten był wysublimowaną konstrukcją, która ze względu na swoje ograniczenia nie cieszyła się wielkim zainteresowaniem kajakarzy i żeglarzy.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,10 m
szerokość całkowita 0,80 m
masa całkowita 27 kg
wyporność 160 kg
zanurzenie 0,13 m
powierzchnia żagli 3 m2
liczba załogi 2 osoby
P-12
Według konstruktora była to jednostka zaprojektowana do dłuższych wypraw. Stateczny i pojemny, a także zwrotny pod żaglami dzięki kształtowi części podwodnej. Wykonany z 4-mm sklejki, wyposażony w żagiel lugrowy lub takielunek typu slup.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,04 m
szerokość całkowita 0,8 m
masa całkowita bd
wyporność 160 kg
zanurzenie 0,11 m
powierzchnia żagli 4 m2
liczba załogi 2 osoby
P-15
Jednostka została zaprojektowana przed wojną, ale plany uzupełnił konstruktor dopiero po jej zakończeniu. W serii niewielkich jachtów przypominających kajaki żaglowe, „Piętnastka” wyróżniała się kształtem rufy typu szpicgat. Ożaglowana była jako slup o powierzchni żagli 8 metrów kwadratowych, ale Pluciński zaprojektował także wersję z ożaglowaniem dwumasztowym typu ket kecz baz olinowania stałego i sztaksla. Łódka doskonale radziła sobie z żeglugą nawet przy wysokiej fali, co zawdzięczała głownie rozchylonym burtom uniemożliwiając wejście wody do wewnątrz.
Podstawowe dane techniczne:
długość całkowita 5,00 m
szerokość całkowita 1,5 m
masa całkowita bd
wyporność bd
zanurzenie bd
powierzchnia żagli 8,5 m2/ 10 m2, zależnie od wersji
liczba załogi 2 osoby
Autor dziękuje panu Norbertowi Patalasowi za pomoc w opracowaniu materiału i udostępnienie zdjęć.
foto barwne: archiwum Norberta Patalasa
foto czarno-białe i repr. Marek Słodownik
