Każdy żeglarz orający wody Bałtyku zna ten obiekt z autopsji, bowiem wielokrotnie z pewnością przepływał nieopodal wykonując zapewne namiary wspomagające pokładową nawigację. Niegdyś niedostępny, owiany pewną tajemnicą, dziś będący atrakcją turystyczną regionu. Latarnia Morska Czołpino.

W głąb dziejów
Dzieje latarni Czołpino sięgają roku 1872, kiedy to podjęto decyzję o budowie takiego obiektu w tym rejonie. Leży pomiędzy Łebą i Rowami, na wydmach, na odludziu, ale taki właśnie obiekt był tu potrzebny. Projektu podjął się E Kummer, specjalista w tej dziedzinie, dla którego nie było to pierwsze zadanie tego typu. Narysował wieżę o kształcie ostrosłupa ściętego, o średnicy u podstawy 7 metrów i wysokości 25,2 metra. Na górze umieszczoan była dwukondygnacyjna galeria. Problemem okazało się jednak nie samo zaprojektowanie latarni czy jej późniejsza budowa, ale dostarczenie budulca na teren inwestycji. Piaszczyste łachy, brak jakiejkolwiek drogi czy wreszcie duże oddalenie od siedzib ludzkich spowodowały, że budowa trwała aż 3 lata, a materiały dowożone były droga morską i rozładowywane na specjalnie do tego celu zbudowanym pomoście.

Wreszcie 15 stycznia 1875 latarnię oddano do użytku. Odtąd jej obsługą zajmowało się trzech latarników, dla których nieopodal zbudowano dom i pomieszczenia gospodarcze. Dom ów podzielony został na dokładnie trzy części aby nikogo nie wyróżniać, a dokumenty milczą na temat ewentualnych konfliktów.

Już przed wiekami

Miejsce jest charakterystyczne na tyle, że już w pradziejach istniały tutaj zalążki sygnalizacji morskiej. Zaledwie 6 km od wybrzeża i 7 km od latarni znajduje się legendarna góra Słowińców, Rowokół, wznosząca się 115 m ponad poziom wody. Tutaj już od czasów średniowiecza istniał punkt charakterystyczny na tyle, że nawet opisywany w ówczesnych ów dokumentach. Miejsce to pojawia się na mapach holenderskich i flamandzkich. Ale oprócz budowli latarni istniała tu również kaplica poświęcona św. Mikołajowi, patronowi rybaków, marynarzy i … korsarzy. U schyłku XVI wieku książę pomorski de Croy zamierzał wybudować tu wieże latarni morskiej, ale z planów zrezygnował. Przed śmiercią zapisał w testamencie niebagatelną sumę 200 talarów na budowę wcześniej obmyślanego dzieła, ale prace nie zostały podjęte, a tym samym ostatnia wola włodarza tego miejsca nie została wypełniona po dziś dzień. Znajduje się tam zaledwie mocno tymczasowa konstrukcja obserwacyjna służąca jednak przede wszystkim nie żeglarzom, a myśliwym i leśnikom.

Światło na olej

Latarnia była na ówczesne czasy obiektem nowoczesnym; lampa składała się z optyki Fresnela I klasy i lampy olejowej o pięciu koncentrycznych knotach, stanowiącej źródło światła i zużywała  około 3,6 tony oleju mineralnego rocznie. Świeciła wówczas białym światłem ciągłym. Jednak z uwagi na kłopotliwy system dostarczania paliwa oraz rozwój lokalnej infrastruktury po I wojnie światowej sprowadzono tu lampy elektryczne. Zmieniono wówczas także charakterystykę światła na przerywaną. Dziś świeci się 1000-watowa żarówka załączana przez fotokomórkę, a jej światło wzmacnia system 43 szlifowanych kryształowych pierścieni. Optykę uzupełnia katodioptryczna soczewka bębnowa, wyprodukowana w 1926 r. we Francji, o wysokości 2,75 metra i średnicy 1,8 metra.

Przed laty istniała tutaj stacja ratownictwa morskiego wyposażona w czółno, powóz konny i wyrzutnię liny ratowniczej. Dokumenty wspominają o 46 istnieniach ludzkich uratowanych siłami miejscowych ratowników w latach 1875-1945. Po wojnie została szybko odbudowana i już w grudniu 1945 zainaugurowała działalność, tym razem w polskich barwach i pod administracją Urzędu Morskiego. Do lata 1994 latarnia była obiektem o szczególnym znaczeniu dl obronności kraju, co w praktyce oznaczało, że nie tylko nie wolno jej było zwiedzać, ale nawet zbliżać się do niej i fotografować. Kto zakazów owych nie słuchał, narażał się na represję ze strony żołnierzy z pobliskiego posterunku wojskowego. Sama zaś latarnia otoczona była przemyślnym systemem zasieków z drutu kolczastego, który dodawał jej aurę niedostępności i swoiście pojętej tajemniczości. Dopiero w 49 lat po zakończeniu wojny uznano, że latarnia jest na tyle bezpieczna, że można ją udostępnić do zwiedzania, a właściciel na tym procederze może nawet zarabiać. Wyremontowano zatem wnętrze, elewację pokryto specjalną substancją uszczelniająca stare cegły, co zapobiega ich erozji wskutek działania czynników meteo, uprzątnięto niepotrzebne rzeczy obok posterunku WOP i obiekt wpisano do przewodników turystycznych. Stał się atrakcją turystyczną, ponieważ jest wspaniale położony, góruje ponad okolicznymi lasami i wierzchołkami wydm, co pozwala na obejrzenie sporej połaci wybrzeża z majaczącym w tle kompleksem największych w Polsce ruchomych wydm w okolicach Łeby.

Jak tam się dostać?

Trzeba dojechać do Smołdzina, w którym nieopodal lasu zlokalizowano parking. Teraz czeka nas już piesza wycieczka w kierunku latarni. Po drodze mijamy domek latarników, dziś już opuszczony i zdewastowany, ale który w planach ma zyskać dawny blask jako obiekt muzealny. Posuwając się cały czas po piaszczystej ścieżce wspinamy się pod górę, co ułatwiają stopnie wykończone drewnem. Latarnia wznosi się na wydmie i jest bardzo fotogeniczna, ale kadr psuje linia elektryczna rozciągnięta na słupach i biegnąca do latarni.

Położenie: 54°43’12” N 17°14’37” E

Wysokość wieży: 25,20 m

Wysokość światła: 75,00 m n.p.m.

Zasięg światła: 21 Mm (38,892 km)

Charakterystyka światła: Kodowe (N) (Nadaje literę N wg alfabetu Morse’a)

• Światło: 3,0 s
  • Przerwa: 2,0 s
  • Światło: 1,0 s
  • Przerwa: 2,0 s
  • Okres: 8,0 s