Śluza, łącząca jeziora Bełdany i Guzianka Mała, została wybudowana w 1879 roku. W latach 1899 – 1900 śluzę poddano remontowi, zastępując drewnianą konstrukcję ścianami z cegieł i kamienia. W 2019 roku śluza została wpisana do rejestru zabytków województwa warmińsko – mazurskiego. Dzięki zakończonemu remontowi poprawiono nie tylko stan techniczny zabytkowej śluzy, ale również zwiększono bezpieczeństwo drogi wodnej szlaku bocznego Jezioro Mikołajskie – Jezioro Nidzkie. W związku z tym, iż zakres prac remontowych był bardzo szeroki, śluza w sezonie żeglugowym 2023 była wyłączona z obiegu. Jednak dzięki wybudowanej przez Wody Polskie w 2020 roku Śluzie Guzianka II, która na czas remontu przejęła cały ruch żeglugowy, zamknięcie „starej śluzy” nie było dla żeglarzy aż takt uciążliwe. Prace remontowe na „starej śluzie” obejmowały między innymi wymianę wrót górnych  i dolnych wraz z kładkami komunikacyjnymi, uszczelnienie i wzmocnienie podłoża oraz wymianę napędów i mechanizmów a także modernizację ubezpieczeń i skarp. Oblicze zmieniły również sterówka i budynek gospodarczy. Prace realizowano na podstawie umowy partnerskiej pomiędzy beneficjentem projektu Stowarzyszeniem Wielkie Jeziora Mazurskie 2020, a Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie przy dofinansowaniu Unii Europejskiej w ramach środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko – Mazurskiego na lata 2014 – 2020. Koszt inwestycji wyniósł blisko 16 mln. zł.

Kilka lat temu doczekaliśmy wreszcie budowy drugiej śluzy, która zdecydowanie poprawiła płynność ruchu na wodzie skracając oczekiwanie na śluzowanie. Stara śluza przeszła zasłużony i długo odkładany remont kapitalny. Zakres prac był bardzo duży, w listopadzie śluza zostanie oddana do użytku. Korzystając niejako z okazji przypominamy dziś jej historię – materiał opublikowano w Wikipedii.

Śluza Guzianka I – śluza komorowa w Guziance, części Rucianego-Nidy, pomiędzy jeziorami Guzianka Mała i Bełdany. Jej komora została wybudowana w roku 1879. Początkowo była wykonana z drewna, dopiero w 1899 drewno zastąpiono ścianami z cegieł i kamienia. Rocznie śluzuje się przez nią około 20 tysięcy łodzi.

Podstawowe dane
wybudowana i uruchomiona: 1879
różnica poziomów: ok. 2 m
długość: 44 m
szerokość wrót: 7,5 m

Łączy główną grupę jezior mazurskich (przez jezioro Bełdany) z miastem Ruciane-Nida, z Jeziorem Nidzkim oraz z mniejszymi jeziorami Guzianka Mała i Guzianka Wielka (poziom wody wyższy o około 2 m od większości zbiorników żeglownych w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich). Jest to ważny węzeł komunikacyjny na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.

Śluza Guzianka II
W sezonie żeglarskim ruch przez śluzę jest na tyle duży (w 2019 r. prześluzowano 15 tysięcy jednostek, najwięcej ze wszystkich śluz w Polsce), że w 2018 r. podpisano umowę na wybudowanie drugiej komory śluzy i rozpoczęto jej budowę w miejscu dotychczasowego jazu. 29 maja 2020 r. budowa została ukończona. Komora śluzy Guzianka II jest nieco dłuższa od starej komory. Założeniem budowy było, że stara śluza zostanie przeznaczona do śluzowania statków pasażerskich (które są wielkością dostosowane do komory tej śluzy), a nowa będzie śluzowała jachty, które wcześniej musiały ustępować pierwszeństwa statkom pasażerskim.

foto: Marek Słodownik (prawa zastrzeżone)