Ambony łodziowe na terenie dawnej Polski. cz. 3.

Ambony łodziowe na terenie dawnej Polski. cz. 3.

Dzięki uprzejmości redakcji magazynu „Morze” prezentujemy trzecią część artykułu poświęconego ambonom łodziowym. Tym razem szukamy inspiracji zaczerpniętych z kościoła Kamedułów Bosych w Przemyślu.

I wreszcie trzeci nurt w tworzeniu ambon łodziowych, reprezentowany przez dzieło z Przemyśla, z tamtejszego kościoła Karmelitów Bosych i wykonane na przełomie lat 20. i 30 XVIII wieku. Uwagę zwracają postaci dwóch apostołów z wiosłami w dłoniach, realistycznie odwzorowana sieć oraz takielunek statku wyniesiony wysoko w górę. Twórca tego dzieła, Sebastian Fesinger włożył dużo starań w realistyczne odtworzenie wizerunku statku, oprócz poszycia burt uwagę przyciągają ambrazury z lufami dział oraz ster.

Kościół w Przemyślu. fot. Marek Słodownik

Śląskie ambony łodziowe

Kościół w Bożkowie. fot. Barbara Adamska

Śląsk także posiada kilka prac z tego nurtu, może nie są to arcydzieła, ale należy wziąć pod uwagę, że są to kompozycje wczesne i w znakomitej większości doskonałe artystycznie.  Uwagę przykuwa kazalnica w Bożkowie w gminie Nowa Ruda, dzieło rzeźbiarza Ludwika Jaschke z 1754 roku, na której umieszczono realistyczne postaci trzech rybaków zagarniających sieci. Bogato zdobiona w czytelne symbole, wodę, palmy, postaci aniołków, jest dziełem wielkiego kalibru. W tej samej gminie znajduje się także ambona w Woliborzu, bardzo podobna do pierwowzoru choć nieco mniej ekspresyjna.

Kościół w Woliborzu. fot. Barbara Adamska

Kilka przykładów ambon łodziowych można wyszukać także w Wielkopolsce. Krotoszyn, Kalisz, Charłupia Wielka, Łękińsk i Gniezno zawierają wpływy śląskie, projekt zaś łączyć można z architektem kościołów Janem Nepomucenem Głowackim. Zwłaszcza kompozycja kaliska zwraca uwagę bogactwem symboliki. Nad kadłubem łodzi można dostrzec wysoki maszt zwieńczony krzyżem. Żagiel przyozdobiony jest tiarą papieską, a z burty zwiesza się sieć rybacka. Na rufie umieszczono scenę uwolnienia z więzienia świętych Piotra i Pawła.

Kościół w Międzylesiu. fot. Marek Słodownik

W ambonach na ziemiach polskich można znaleźć jednak przykłady odosobnione, nie nawiązujące swymi rozwiązaniami do wyżej wymienionych.  Jedną z realizacji jest ambona z Międzylesia na Dolnym Śląsku, z burtą dekorowaną czterema płaskorzeźbionymi scenami o tematyce związanej z wodą i morzem (Przejście św. Krzysztofa przez rzekę, Rozważania św. Augustyna o Trójcy Św., Kazanie św. Antoniego do ryb i cudowne ocalenie Jonasza). To praca z II połowy XVIII wieku. Innym przykładem jest kościół w nadmorskiej Jastarni, powstały w pierwszej połowie XX wieku, tu jednak symbolika jest wyjątkowo czytelna jako że świątynia została zbudowana przez rybaków i można w niej znaleźć znacznie więcej morskich elementów. Trzecim kościołem z tego nurtu jest opactwo świętych Piotra i Pawła w Tyńcu zawierające wspaniałą rokokową ambonę widzianą od dziobu, z bogatą ornamentyką i symboliką.

Kościół w Jastarni. fot. domena publiczna

Posts Carousel