Dzięki uprzejmości redakcji magazynu „Morze” prezentujemy trzecią część artykułu poświęconego ambonom łodziowym. Tym razem szukamy inspiracji zaczerpniętych z kościoła Kamedułów Bosych w Przemyślu.
I wreszcie trzeci nurt w tworzeniu ambon łodziowych, reprezentowany przez dzieło z Przemyśla, z tamtejszego kościoła Karmelitów Bosych i wykonane na przełomie lat 20. i 30 XVIII wieku. Uwagę zwracają postaci dwóch apostołów z wiosłami w dłoniach, realistycznie odwzorowana sieć oraz takielunek statku wyniesiony wysoko w górę. Twórca tego dzieła, Sebastian Fesinger włożył dużo starań w realistyczne odtworzenie wizerunku statku, oprócz poszycia burt uwagę przyciągają ambrazury z lufami dział oraz ster.
Śląskie ambony łodziowe
Śląsk także posiada kilka prac z tego nurtu, może nie są to arcydzieła, ale należy wziąć pod uwagę, że są to kompozycje wczesne i w znakomitej większości doskonałe artystycznie. Uwagę przykuwa kazalnica w Bożkowie w gminie Nowa Ruda, dzieło rzeźbiarza Ludwika Jaschke z 1754 roku, na której umieszczono realistyczne postaci trzech rybaków zagarniających sieci. Bogato zdobiona w czytelne symbole, wodę, palmy, postaci aniołków, jest dziełem wielkiego kalibru. W tej samej gminie znajduje się także ambona w Woliborzu, bardzo podobna do pierwowzoru choć nieco mniej ekspresyjna.
Kilka przykładów ambon łodziowych można wyszukać także w Wielkopolsce. Krotoszyn, Kalisz, Charłupia Wielka, Łękińsk i Gniezno zawierają wpływy śląskie, projekt zaś łączyć można z architektem kościołów Janem Nepomucenem Głowackim. Zwłaszcza kompozycja kaliska zwraca uwagę bogactwem symboliki. Nad kadłubem łodzi można dostrzec wysoki maszt zwieńczony krzyżem. Żagiel przyozdobiony jest tiarą papieską, a z burty zwiesza się sieć rybacka. Na rufie umieszczono scenę uwolnienia z więzienia świętych Piotra i Pawła.
W ambonach na ziemiach polskich można znaleźć jednak przykłady odosobnione, nie nawiązujące swymi rozwiązaniami do wyżej wymienionych. Jedną z realizacji jest ambona z Międzylesia na Dolnym Śląsku, z burtą dekorowaną czterema płaskorzeźbionymi scenami o tematyce związanej z wodą i morzem (Przejście św. Krzysztofa przez rzekę, Rozważania św. Augustyna o Trójcy Św., Kazanie św. Antoniego do ryb i cudowne ocalenie Jonasza). To praca z II połowy XVIII wieku. Innym przykładem jest kościół w nadmorskiej Jastarni, powstały w pierwszej połowie XX wieku, tu jednak symbolika jest wyjątkowo czytelna jako że świątynia została zbudowana przez rybaków i można w niej znaleźć znacznie więcej morskich elementów. Trzecim kościołem z tego nurtu jest opactwo świętych Piotra i Pawła w Tyńcu zawierające wspaniałą rokokową ambonę widzianą od dziobu, z bogatą ornamentyką i symboliką.