To angielski żeglarz i odkrywca, kartograf, astronom. Organizator i kierownik trzech wypraw dookoła świata (1768-1780). W trakcie pierwszej (1768-1771) zdobył Wyspy Towarzystwa, spenetrował obszary Melanezji i Nowej Zelandii, dotarł do wybrzeży Australii (1770) i przepłynął cieśninę Torresa. Podczas drugiej (1772-1775) odkrył, m.in.: Nową Kaledonię, archipelag Fidżi, wyspy w Polinezji, Georgię Południową i Sandwich Południowy.

Trzecia wyprawa (1776-1780) zorganizowana w celu odnalezienia przejścia morskiego z Oceanu Spokojnego na Ocean Atlantycki, dotarła do wybrzeży Alaski, na Morze Czukockie oraz na Hawaje, gdzie Cook zginął w potyczce z tubylcami. Sporządzone przez Cooka mapy zmieniły wyobrażenie o zarysach lądów i mórz. Doniosłe znaczenie miało również stwierdzenie możliwości kolonizacji Australii.

W 1779 r. Cook wrócił na Hawaje. 14 lutego 1779 r. w zatoce Kealakekua, kilku Hawajczyków ukradło jedną z łodzi okrętowych. Zazwyczaj w takich sytuacjach postępowano w ten sposób, że brano kilku tubylców jako zakładników aż do zwrotu skradzionych rzeczy. Tym razem miano zrobić tak samo, a zakładnikiem miał być król Hawajów Kalaniopuu. Jednak tym razem na plaży, w miejscu gdzie Cook wylądował, zebrał się liczny tłum tubylców. Najpierw w ruch poszły kamienie, potem strzały i dzidy. W tej sytuacji wydano rozkaz ostrzelania krajowców z muszkietów. Rozpętała się prawdziwa bitwa, w trakcie której Cook został zatłuczony na śmierć pałkami.

Zgodnie z legendą Cook został zjedzony. Jednak część ciała, ze względu na szacunek, jakim kapitan cieszył się u wyspiarzy, została zachowana przez starszyznę i króla, a później zwrócona Brytyjczykom, którzy dokonali oficjalnego pochówku na morzu. Dowodzenie ekspedycją przejął Clerke. „Resolution” i „Discovery” wróciły do Anglii w 1780 r. Cook podczas swojej trzeciej wyprawy dostał zadanie prawie niemożliwe do wykonania, europejscy geografowie upierali się, że lód nie stanowi większej przeszkody w letniej porze w rejonach arktycznych. Pomimo trudnych warunków zdołał on nanieść na mapy linię brzegową od Góry Św. Eliasza do Cieśniny Beringa i poza nią. Jednak przebycie tzw. Przejścia Północno-Zachodniego pomiędzy oceanami okazało się być ponad siły osiemnastowiecznych drewnianych statków korzystających wyłącznie z siły wiatru.

materiał na podstawie wikipedia.org.

fot. otwierające: http://www.nmm.ac.uk/mag/pages/mnuExplore/ViewLargeImage.cfm?ID=BHC4227 domena publiczna