SS „Sołdek” – rudowęglowiec, masowiec o napędzie parowym – pierwszy statek pełnomorski zbudowany całkowicie w Polsce po II wojnie światowej (wcześniej – 24 kwietnia 1948 roku – został dokończony i zwodowany (pod prowizoryczną nazwą „Oliwa”) statek typu „Hansa”, pozostawiony przez Niemców na pochylni w Szczecinie), który następnie przez szereg lat pływał pod polską banderą handlową, a później służył m.in. jako magazyn pływający na Odrze w Szczecinie.

Prototyp serii dwudziestu dziewięciu rudowęglowców – małych masowców typu B30 budowanych w latach 1949-1954 w Stoczni Gdańskiej. Otrzymał nazwisko ówczesnego trasera Stoczni Gdańskiej, przodownika pracy Stanisława Sołdka, którego żona, Helena, była matką chrzestną.

Projekt wstępny statku został opracowany przez grupę polskich konstruktorów pod kierunkiem mgr. inż. Henryka Giełdzika, zaś dokumentację warsztatową zlecono francuskiej stoczni Augustin Normand w Hawrze. Budową statku kierował mgr inż. Jerzy Doerffer.

Bandera:  Polska

Port macierzysty: Szczecin

Budowniczy: Stocznia Gdańska

Typ jednostki: rudowęglowiec typu B30/1 (typ konstrukcyjny – szańcowiec z siłownią na rufie)

Wymiary:

długość całkowita: 87,00 m

szerokość na wręgach: 12,30 m

wysokość do pokładu górnego: 5,80 m

zanurzenie do znaku ładunkowego: 5,41 m

Nośność statku: 2610 t

Pojemność rejestrowa:

brutto: 2005 BRT

netto: 994 NRT

pokłady (licząc od dołu)

rufa

międzypokład

pokład szańcowy z lukami (od nadbudówki na śródokręciu do rufy)

pokład łodziowy

śródokręcie

pokład oficerski

pokład nawigacyjny

pokład namiarowy

pokład główny z lukami (od dziobówki do nadbudówki na śródokręciu)

dziób

pokład dziobówki

Cztery ładownie

Napęd:

2 kotły opalane węglem systemu Howden-Johnson – zaprojektowane w Katedrze Kotłów Parowych na Politechnice Gdańskiej pod kierunkiem prof. Antoniego Kozłowskiego

zużycie węgla: 1 t/h ?

maszyna parowa 4-cylindrowa, podwójnego rozprężania, systemu Lentza typu ML8a produkcji huty „ZUT Zgoda” w Świętochłowicach na Śląsku

nr fabryczny: 2510 (maszyna aktualnie znajdująca się na statku)

rok produkcji: 1951 (maszyna aktualnie znajdująca się na statku)

projekt: zespół konstruktorski pod kierownictwem Adolfa Polaka na PG

moc napędu głównego: 1300 KM (956 kW) przy 125 obr/min

jedna śruba

Instalacja elektryczna:

dwa parowe zespoły prądotwórcze:

moc prądnicy: 20 kW

jednocylindrowa, szybkoobrotowa maszyna parowa: Świdnicka Fabryka Urządzeń Przemysłowych.

Prędkość na próbach przy 90% mocy siłowni: 9,9 węzła

Liczba miejsc dla załogi: 33 osoby

Załoga: 28

Projekt wstępny: mgr inż. Henryk Giełdzik

Dokumentacja warsztatowa: francuska stocznia Augustin Normand

Budową statków kierował: mgr inż. Jerzy Doerffer

pierwszy Kapitan: Zbigniew Rybiański; absolwent Państwowej Szkoły Morskiej z 1930 roku w Tczewie

Do 30 grudnia 1980 roku „Sołdek” odbył 1479 rejsów morskich, przewiózł ponad 3,5 miliona ton towarów, zawijając do ponad 60 portów. W grudniu 2014 roku, statek użyty został w filmie „Persona non grata” w roli statku japońskiego, wiozącego w 1941 roku żydowskich uchodźców z Litwy i Polski przez Władywostok do Japonii. W 2016 roku statek zwiedziły ponad 43 tysiące osób, a w 2017 roku – 57440 osób.

Armator: od 2 stycznia 1952 roku Polska Żegluga Morska w Szczecinie (wcześniej zamówiony i eksploatowany przez: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A., jako formalna własność Żeglugi Polskiej S.A.)

Kalendarium

15 września 1947: rozpoczęcie trasowania

1948

3 kwietnia: położenie stępki – pierwszy nit zakuł minister żeglugi Adam Rapacki, pierwsze blachy poświęcił ksiądz z kościoła św. Jakuba w Gdańsku

6 listopada: wodowanie – matka chrzestna Helena Sołdkowa, żona trasera

1949

24 września o godzinie 9.55: pierwszy rejs próbny – wyprowadził pilot portu gdańskiego, kapitan Laskowski, za pomocą holowników: „Atlas” na dziobie i „Cyklop” na rufie

21 października: przekazanie do eksploatacji

22–24 października: pierwszy rejs Gdańsk – Szczecin (Wały Chrobrego)

25 października godz. 12: uroczyste podniesienie bandery

26-30 października: pierwszy rejs z ładunkiem do Gandawy w Belgii z 2200 t węgla

1952 wymiana maszyny parowej spowodowana awarią

30 grudnia 1980: opuszczenie bandery i przekazanie jako hulk muzealny Muzeum Szczecińskiemu

28 kwietnia 1981: przekazanie Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku.

od 17 lipca 1985: Statek muzeum

17 października – 19 grudnia 2020: przegląd techniczny i największy od 35 lat remont w Gdańskiej Stoczni „Remontowa”; w ładowniach nr 3 i 4 otwarto nową wystawę stałą pt. „Sołdek i jego czasy”. Udostępniono także nową przestrzeń ekspozycyjną w ładowni nr 2 na dziobie statku.

w tekście wykorzystano obszerne fragmenty materiału zamieszczonego na stronie www.wikipedia.org

foto wikimedia commons, domena publiczna, Marek Słodownik